معرفی رشته فارمسی (داروسازی)

فارمسی یکی از رشته های اساسی علوم صحی است که طرح فورمولیشن، ساخت، تدارک و عرضه مناسب دوا و سایر محصولات کیمیاوی محور اصلی آنرا تشکیل  میدهد.

این شعبه طبابت دوره های متنوع از انکشاف خویش را در مقاطع زمانی مختلف طی نموده و این روند بشکل مسمتر روز به روز در حال توسعه می باشد.

از نقطه نظر ارزش دهی یکی از بخش های خطیر و پر مسوولیت طبابت فارمسی است. تا جاییکه توجه به کیفیت کاری و اکادمیکی این عرضه به مصابه تضمین موفقیت در معالجه، تشخیص و وقایه هر کدام از امراض خواهد بود.

چنانکه همه میدانیم متاسفانه بنا به دلایل متعددی مسوولیت بخش های مختلف فارمسی به عهده افراد غیر مسلکی بوده که این امر باعث ایجاد چالش های زیادی در زمینه عرضه خدمات دوایی موثر گردیده است.

در شرایط کنونی صحی کشور ما ضرورت به کدرهای مسلکی فارمسی بیشتر از پیش محسوس بوده و این نیاز در نزد طبقه اناث جامعه با شدت بیشتری احساس میگردد. امروز در جوامع مسلمان و غیر مسلمان نقش یک فارمسیست زن در بهتر ساختن روند معالجه بیماران اناث امریست انکار نکردنی، بناءاً توقع میرود نقش فارمسیستان اناث در تسهیلات مختلف صحی چه در سکتور دولتی و چه در سکتور خصوصی تعمیم گردد.

اهداف رشته فارمسی

1. تولید داروهای جدید: تحقیق و توسعه در زمینه داروهای نوین و فورمولیشن های جدید
2. مشاوره دارویی: ارائه اطلاعات تخصصی در مورد داروها به داکتران، مریضان و سایر اعضای کادر درمانی
3. کنترل کیفیت داروها: نظارت بر تولید و توزیع داروها برای اطمینان از کیفیت، ایمنی و تأثیرگذاری
4. ترویج مصرف صحیح دارو: پیشگیری از مصرف نادرست و سوءاستفاده از داروها

مسؤولیت ها:

با در نظر داشت سویه تحصیلی (فارمسیست، تکنیشن فارمسی) بعضی ساحات مسئولیتی مسلکی فارمسی قرار ذیل شرح می­گردد:

1. ترتییب، تدقیق و تطبیق فارماکوپه
2. تحقیق بالای فورمولیر دوایی
3. مطالعه فورمولیشن جدید
4. تفتیش امور دوایی
5. کنترول ادویه مخدره، ادویه مجاز، واکسین ها و سیروم های معافیتی
6. کنترول فروش ادویه در دواخانه ها
7. ایجاد لابراتوارهای بیولوژیکی طبی
8. تحقیق پیرامون کشت نباتات طبی
9. تهیه لوازم آرایشی
10. کار در دواخانه، دیپو و ستاک های بزرگ دوایی

امروز با اینکه فارمسستان و معاون فارمسیستان نظر به کمبود کدرها، موقف اصلی خویش را نیافته اند و در چند سال اخیر با وجود فراغت تعداد کثیری از افراد مسلکی بخش های فارمسی از موسسات تحصیلات عالی و انستیتوت های علوم صحی هنوز هم تسهیلات صحی دور و نزدیک به افراد مسلکی ماهر این عرصه ضرورت دارند.

دورنمای شغلی:

با توجه به میزان کمبود فارمسست و نیازمندی های عینی جامعه به این قشر و نظر به شرایط ایجاد شده جهت تربیه کدر های مسلکی، امیدواری زیادی وجود دارد تا از طریق فاکولته های فارمسی و انستیتوت های علوم صحی در سکتور دولتی و خصوصی، این کمبود را تا حد ممکن مرفوع گردیده و نتیجتآ وضعیت عرضه خدمات دوایی در جهت مطلوب تغییر نماید.

مدت دوره تحصیلی:

مدت تحصیل در فاکولته فارمسی 5 سال، در مرحله Pharm –D  به مدت پنج سال و در انستیتوت­های علوم صحی نیمه عالی ( تکنیشن فارمسی ) دو سال میباشد.

دیپارتمنت فارمسی انستیتوت علوم صحی انستیتوت علوم صحی خاتم النبیین(ص) غزنی  در سال ۱۳۹۸ در چهار چوب این انستیتوت در ولایت غزنی ایجاد گردید و تا به حال به تعداد زیادی محصلین ذکور و اناث ازین رشته فارغ التحصیل گردیده و شامل بازار کار گردیده اند.

گرایشهای ماستری:

• فارماکولوژی
• بیوشیمی
• فارماکوگنوزی ( نباتات طبی )
• میکروبیولوژی
• توکسیکولوژی
• فارمسی شیمیک
• فارمسیوتیکس ( تکنالوژی ساخت دوا )

گرایشهای دکتری PHD  

• فارمسیوتیکس
• فارماکوگنوزی
• میکروبیولوژی
• فارمسی شیمیک و کنترول ادویه

 

چالش‌ها و فرصت‌ها در افغانستان

چالش‌ها:

1. کیفیت پایین داروهای تقلبی:
   یکی از چالش‌های بزرگ در افغانستان، وجود داروهای تقلبی و غیرمعتبر در بازار است. داروسازان می‌توانند در این زمینه نقش نظارتی داشته باشند.
2. کمبود امکانات تولیدی داخلی:
   نیاز به سرمایه‌گذاری در توسعه صنعت داروسازی داخلی.
3. مشکلات زیرساختی و امنیتی:
   کار در مناطق دورافتاده ممکن است به دلیل مشکلات راه های مواصلاتی و کمبود تجهیزات دشوار باشد.

فرصت‌ها:

1. تقاضای بالای بازار برای داروسازان متخصص:
   با افزایش مراکز درمانی و جمعیت، نیاز به داروسازان ماهر بیشتر شده است.
2. حمایت بین‌المللی:
   برنامه‌های توسعه‌ای توسط سازمان‌های جهانی فرصت‌های شغلی بیشتری برای داروسازان فراهم کرده است.
3. نیاز به داروهای محلی و گیاهی:
   علاقه مردم به استفاده از داروهای گیاهی فرصتی برای کارآفرینان این حوزه است.

چشم‌انداز آینده رشته فارمسی در افغانستان

با توجه به افزایش آگاهی عمومی و تقاضای بیشتر برای خدمات درمانی و دارویی، رشته فارمسی در افغانستان ظرفیت زیادی برای رشد دارد. سرمایه‌گذاری در تولید داخلی دارو، گسترش خدمات صحی و ارتقای سیستم نظارتی، فرصت‌های بیشتری را برای داروسازان فراهم خواهد کرد.